Rite of passage

Ένα αναπόσπαστο μέρος της ωρίμανσης ενός ατόμου είναι να ορίσει τα όνειρά του και τον ίδιο του τον εαυτό. Τι θέση κατέχει στον κόσμο που τον περιβάλλει, και τι όνειρα και αξιώσεις προσδίδει στο πρόσωπό του. Ο σχηματισμός οικογένειας σε πολλές περιπτώσεις κατέχει μία σημαντική θέση σε αυτά τα όνειρα και τις αξιώσεις, είτε εξαρχής, είτε όπως εκτυλίσσεται σταδιακά και απρόβλεπτα συχνά η ζωή του ανθρώπου.

Και με τα παιδιά αλλάζει ελαφρώς το πράγμα. Η σάρκα από τη σάρκα σου και το αίμα από το αίμα σου αρχίζει να μεγαλώνει και να κατέχει μία παρόμοια θέση με τη δική σου, να σχηματίζει δικά του όνειρα και σχέδια. Εσύ όμως συνεχίζεις να κάνεις τα δικά σου, μόνο που αυτή τη φορά εμπεριέχουν και τα παιδιά σου. Και υπάρχουν συγκεκριμένα πταίσματα, στα οποία υποπέφτουν οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, οι γονείς. Το να γίνεις γονιός, ας πούμε, είναι το όνειρο να αποκτήσεις παιδιά. Το να γίνεις παππούς ή γιαγιά είναι το όνειρό σου να αποκτήσει το παιδί σου δικά του παιδιά (ώστε να τα χαρείς και εσύ). Είναι κάτι σαν το όνειρο του να γίνει ένας φίλος σου εκατομμυριούχος. Δεν γίνεσαι εσύ εκατομμυριούχος, ούτε υφίστασαι εσύ τις συνέπειες της μεταλλαγής αυτής. Εσύ απλώς απολαμβάνεις το προνόμιο του να στέκεσαι δίπλα στο φίλο σου και να εκπληρώνεται το όνειρό σου. Οπότε εξαρτάται από το φίλο σου να συμμεριστεί αυτό το όνειρο και να το πραγματοποιήσει.

Επιστρέφοντας στις σχέσεις γονέα - παιδιού, τα όνειρα και τις αξιώσεις που προβάλλει ο γονέας στο παιδί του, αν και εντός λογικών ορίων δεκτά, θεμιτά και απαραίτητα, δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις σωστά. Αν θέλεις το παιδί σου να γίνει γιατρός, πολύ κρίμα, γιατί το παιδί σου θέλει να γίνει γιάπης δικηγόρος. Αν ήθελες το παιδί σου να γίνει δικηγόρος, tough luck, γιατί αποφάσισε να γίνει βιολόγος με διδακτορικό και θέση ως καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο. Ή αν θέλεις να γίνει δασκάλα, ατύχησες, καθώς περνάει πολύ καλύτερα ως κομμώτρια, και πιθανότατα πληρώνεται και καλύτερα. Εν ολίγοις, δεκτό και σεβαστό το όνειρό σου για τη ζωή του παιδιού σου, αλλά η ζωή αυτή είναι του παιδιού σου και οι πιθανότητες λένε ότι έχει δικά του/ της όνειρα και αξιώσεις για αυτήν.

Εστιάζοντας στη θέση του παιδιού, είναι στη διακριτική ευχέρεια να δεχτεί και να εκπληρώσει τα όνειρα των γονιών του, ή να τα απορρίψει και να τραβήξει το δρόμο του. Και σε ορισμένα θέματα και όνειρα, ενυπάρχει ένα στοιχείο υποκρισίας αν το παιδί δεν ξεκαθαρίσει ότι το όνειρο που θα πραγματοποιηθεί δεν είναι αυτό των γονιών του. Και αυτό, επειδή σε πολλές περιπτώσεις, δεν μιλάμε περί ονείρων "εγώ-όταν-μεγαλώσω-θα-γίνω-αστροναύτης" "όχι-θα-γίνεις-υδραυλικός", αλλά για τρόπους ζωής, αξίες, και ταυτότητες, κάτι σαν "όταν-μεγαλώσεις-και-γίνεις-πατέρας-και-μου-κάνεις-εγγόνια" "όταν-μεγαλώσω-θα-κάνω-εγχείριση-διόρθωσης-φύλου-οπότε-δεν-θα-γίνω-πατέρας-με-την-καμία". Δεν υπάρχει τρόπος να υπερασπίσεις την ταυτότητα σου απέναντι στους γονείς σου, χωρίς να ποδοπατήσεις μερικές τουλίπες από αυτές που στολίζουν τα όνειρά τους. Συνήθως βέβαια δεν είναι μερικές τουλίπες, αλλά ό,τι πήρε παραμάζωμα η μπουλντόζα που έστειλες εκεί μέσα.

Εδώ θα αλλάξουμε λίγο οπτική γωνία. Φαντάσου για μια στιγμή να είσαι ο γονιός του, και το παιδί σου να σου λέει ότι άκυρα τα όνειρά σου, επειδή είναι άθρησκος, επειδή φεύγει για να πάει σε μοναστήρι, επειδή είναι λεσβία, επειδή ερωτεύτηκε αλλόθρησκο/ αλλοεθνή (αν είσαι κομματάκι δα ρατσιστής), επειδή τόσα άλλα. Απογοητεύεσαι, συντρίβονται τα όνειρά σου, νιώθεις μία απόσταση ανάμεσα σε σένα και το παιδί σου, φοβάσαι για το μέλλον.

Έλα τώρα όμως στη θέση του παιδιού. Να ξέρεις ότι αυτό που θα πεις θα απογοητεύσει τους γονείς σου. Ξέρεις τα όνειρα που έχουν για σένα και συνθλίβοντάς τα νιώθεις μία απογοήτευση και εσύ. Καλώς ή κακώς απογοητεύεις τους γονείς σου. Και στιγμές πριν το κάνεις, το ξέρεις ότι θα συμβεί έτσι. Αλλά νιώθεις ότι είναι ένα απαραίτητο στάδιο. Όχι η καταστροφή των ονείρων τους, ούτε η απογοήτευσή τους, αλλά η επικοινωνία της ταυτότητάς σου. Αν έχεις μεγαλώσει με συγκεκριμένες αρχές, είναι και θέμα ανταπόδοσής τους. Αν οι γονείς σε ανέθρεψαν να μην είσαι υποκριτής, το λιγότερο που μπορείς να κάνεις είναι να μην είσαι υποκριτής απέναντί τους.

Μαμά, μπαμπά, λυπάμαι για την αναστάτωση απόψε. Δεν το έκανα με κακή πρόθεση. Ήθελα να είμαι ειλικρινής απέναντί σας. Λυπάμαι που το καθυστέρησα τόσα χρόνια, χρόνια στα οποία εσείς χτίζατε όνειρα πάνω μου. Δεν είναι δικά μου όμως τα όνειρα αυτά, ποτέ δεν ήταν.

Σας αγαπώ και τους δύο.

I hate it here #1 (Οι κανόνες και οι κανόνες παράβασής τους)

Εξαρτάται από το τι μέρα θα είναι. Μπορεί να ξυπνήσω από τη λάθος μεριά του κρεβατιού, μπορεί ο καφές και το πρωινό τσιγάρο να μην έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, μπορεί να με αγριοκοιτάξει ένας μαλάκας στο δρόμο, μπορεί χίλια πράματα. Μπορεί βέβαια ο καφές να είναι τέλειος, το τσιγάρο εξαίσιο, η κάθε μεριά του κρεβατιού ονειρική, και οι άνθρωποι στο δρόμο ονειρικά στον κόσμο τους.

Σε αυτήν την πόλη, σε κάθε πόλη, οι ζωές μας είναι σε τέτοιο βαθμό μπλεγμένες η μία μέσα σε τόσες άλλες, που είναι σχεδόν αδύνατον οι καθημερινές σου επιλογές να μην έχουν κάποια επίδραση στις ζωές άλλων ανθρώπων.

Έχω τρεις ζωγραφιές στο δωμάτιο μου. Η πρώτη είναι από την κόρη μιας φίλης μου, η οποία με τρεις αποχρώσεις του πράσινου, με κίτρινο και μπλε έχει απεικονίσει ένα λιβάδι με κίτρινα λουλούδια, στο οποίο παίζει/χορεύει μια σειρά από παιδιά, έναν ουρανό γεμμάτο (πράσινα) σύννεφα, και έναν (σκούρο πράσινο) ήλιο. Ίσως έχει και γλάρους (πράσινους) ζωγραφισμένους, δεν είμαι σίγουρος, αν και μοιάζουν αρκετά με γλάρους. Και με σίγουρες, σταθερές γραμμές, και γράμματα που διαδοχικά αυξάνονται σε μέγεθος (αν και μόλις τέσσερα), γράφει το όνομα της.

Η δεύτερη είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Έχει πολλά χρώματα, έχει πάλι λουλούδια, ένα σπιτάκι (πολύχρωμα αυτά), μια σειρά από κόικκινα και ροζ σύννεφα, και ένα ακόμα, πράσινο αυτή τη φορά, σύννεφο στη δεξιά άκρη. Το όνομα είναι γραμμένο με λιγότερη σιγουριά, με την ίδια όμως ακρίβεια, και πάλι με τα γράμματα να μεγαλώνουν διαδοχικά. Τη ζωγραφιά αυτή τη ζωγράφισε η κόρη μιας γνωστής μου, αφού την παρακάλεσα θερμά προς αυτήν την κατεύθυνση.

Την τρίτη ζωγραφιά την απέκτησα σήμερα. Απεικονίζει ένα καφέ καράβι, με καφέ σημαία και γαλάζια φτερά, ενώ κάτω από τα τυρκουάζ κύμματα που έχει σχεδιάσει υπάρχουν δύο ψάρια, το ένα καφέ, το άλλο πορτοκαλί. Τέλος, υπάρχει ένας πορτοκαλί γλάρος που πετάει δίπλα από το καράβι και κάτω από τον κίτρινο ήλιο. Ο γιος μιας γνωστής από τον επαγγελματικό μου χώρο είχε μόλις τελειώσει τη ζωγραφιά όταν μπήκα στο χώρο που βρισκόταν. Αφότου μου εξήγησε τι είχε ζωγραφίσει (αρκετά εντυπωσιακό το αποτέλεσμα, καθότι τα ζωγράφισε αυτά μόνος του, και με νερομπογιές παρακαλώ, σε αντίθεση με τις ανωτέρω δύο ζωγραφιές που είναι σχεδιασμένες με μαρκαδόρους), έφερε τη ζωγραφιά του σε εμένα, για να γράψω το όνομά του. Και μετά, αρκετά τυπικό από μικρά παιδιά που δεν ξέρουν τι να κάνουν με τις ζωγραφιές τους, μου τη χάρισε.

Έτσι τώρα έχω τρεις ζωγραφιές στο δωμάτιο μου. Και ειλικρινά αναρωτιέμαι γιατί τις κρατάω. Πιάνουν χώρο, δεν μου αρέσουν ιδιαίτερα και μου αποσπούν την προσοχή όταν ανεμίζουν στον ανεμιστήρα. Παρόλα αυτά, αντί να τις κατεβάσω από τον τοίχο και να τις πετάξω, πιάνω τον εαυτό μου να τις χαζεύει και να καρφιτσώνει και την επόμενη που λαμβάνω. Πιάνω τον εαυτό μου να χαμογελάει σχεδόν κοιτάζοντάς τις, να στρέφομαι να τις κοιτάξω όταν σκέφτομαι, όταν πιέζομαι, όταν χρειάζομαι κάτι άμεσα κατευναστικό και χαλαρωτικό. Δεν λέω ότι θα τις κρατήσω για πάντα, νομίζω όμως ότι η αφέλεια που κρύβουν αυτές οι ζωγραφιές τις καθιστά ανεκτίμητες.

Απλά χρειάζομαι την αφέλεια αυτή. Όσο και αν μου αρέσει η ζωή στην πόλη, και δη, σε αυτήν την πόλη, όσο και αν μου αρέσει να παρατηρώ τον κόσμο στις ζωές τους από ένα παγκάκι ακούγοντας τη μουσική μου, να έχω τα ακουστικά στα αυτιά μου να πάλλουν μελωδίες καθώς περπατάω στους θορυβώδεις δρόμους, γεγονός παραμένει ότι η ζωή εδώ γίνεται κατά καιρούς λίγο βάρβαρη. Και ανυπόφορη. Και ο κόσμος δυσανασχετεί, δυσαρεστείται, γκρινιάζει, αγανακτεί, βρίζει, φτύνει, χτυπάει, κλωτσάει, αδιαφορεί, προσπερνάει.

Νόμιζω ότι όλοι χρειαζόμαστε την προαναφερθείσα αφέλεια...